Insygnia biskupie

Mitra(z łac. przepaska na głowę, turban)

U dawnych narodów wschodnich dwurożne nakrycie głowy panujących (w kształcie czapki). W Kościołach wschodnich uroczyste nakrycie głowy wyższych kapłanów. Noszone dzisiaj przez każdego biskupa. Możliwość używania mitry posiada tylko biskup.

Pastorał

Od pastorału biskupa wcześniejsza była laska opata. Pierwszym opatem, który jej używał, był św. Kolumban. Odtąd szybko się rozpowszechniła. Poza klasztorami używali jej biskupi, królowie i książeta, jako znaku władzy. Do liturgicznych insygniów biskupa pastorał zalicza się od XI wieku.

Pierścień

Z wprawioną w oczko pieczątką rytą w metalu lub szlachetnym kamieniu nazywano sygnetem. Służył on jako oznaka godności. Jego praktyczne znaczenie polegało na wytłaczaniu nim pieczęci. Najczęściej w Hiszpanii biskupi nosili pierścienie, bo już od VII wieku. Wzmiankuje o nich Izydor z Sewili. Później zwyczaj ten przyja się w Galii, a następnie w całym Kościele równocześnie z pastorałem. 

Pektorał

To ozdobny krzyż ze szlachetnego metalu, zawierający rekikwie. Od XII wieku nosili go na piersiach kardynałowie, biskupi i opaci. Krzyż pektoraly wywodzi sie z relikwiarzyków noszonych przez duchowięństwo, najpierw na Wschodzie chrześcijańskim, a później na Zachodzie. Były to małe puszki ozdobne, różnych kształtów, z relikwiami świętych męczenników. Zwyczaj zakładania pektorału przez biskupa na czas sprawowania czynności liturgicznych, stał się obowiązkiem dopiero w XVI wieku po Soborze Trydenckim.

Paliusz

Gdy liturgii Eucharystycznej przewodniczy arcybiskup metropolita, wtedy do wyżej wymienionych insygniów biskupa dochodzi jeszcze paliusz. Jest to biała taśma wełniana, szeroka około siedem centymetrów. Ma ona kształt naszyjnika o dwóch dodanych końcach, z których jeden opada na piersi, a drugi na plecy. Paliusz zdobi sześć czarnych krzyżyków. Od V wieku nosili go papieże, a od XIII wieku arcybiskupi metropolici.